Vị trí đặt loa quyết định lớn đến chất lượng âm thanh

Đặt loa đúng cách để có âm thanh tốt hơn.

Một nhược điểm phổ biến trong nhiều phòng nghe nhạc gia đình là đặt loa sai vị trí. Để có màn trình diễn hay nhất, vị trí thích hợp cho loa quan trọng không kém gì việc bạn có được những thiết bị âm thanh tốt. Đặt loa đúng cách sẽ làm cho hệ thống âm thanh như có nguồn sinh lực mới. Và điều đặc biệt nữa là công việc này chẳng tiêu tốn xu nào ngòai một vài giờ đồng hồ của bạn…

Vị trí loa ảnh hưởng tới sự cân bằng, tới chất lượng và cường độ âm thanh. Khi bạn thay đổi vị trí loa rồi tinh chỉnh những thay đổi đó, bạn sẽ nghe thấy nhiều nét nhạc mới lạ rất thú vị cũng như phát hiện ra sự kết hợp hài hòa, ăn ý giữa các dải tần. Trước khi bắt tay vào tìm vị trí thích hợp nhất cho loa, bạn cần hiểu năm yếu tố căn bản quyết định đến chât lượng âm thanh trong một căn phòng khi bạn thay đổi vị trí loa.

Vị trí tương đối giữa loa và người nghe
Là nhân tố đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chất lượng âm thanh của phòng nghe. Để nghe nhạc được hay, loa cần đặt ở những vị trí mang tính đối xứng nhau và người nghe cần ngồi trên trục chính giữa hai loa với khỏang cách giữa họ và loa lớn hơn khỏang cách giữa hai loa một chút. Vị trí ưu này còn được gọi là “điểm ngọt” – nôm na là điểm ngồi nghe… sướng nhất. Đây không phải là quy tăc bất di bất dịch, nhưng làm được vậy, bạn sẽ thây sân khấu âm thanh và âm hình đẹp hơn, âm thanh trở nên tập trung. Nếu bạn ngồi lệch khỏi “điểm ngọt” này, bạn có cảm giác âm thanh lệch sang một bên loa.

Khoảnng cách giữa các loa cũng có liên quan đến độ mở của sân khấu âm thanh và sự tập trung của âm hình (là cảm giác xác định được vị trí của nhạc cụ và ca sĩ trong không gian âm thanh). Khỏang cách hai loa càng lớn, sân khấu âm thanh càng rộng, nhưng âm hình lại bị suy yếu dần, thậm chi biến mất. Song nếu chúng quá gần nhau, độ sâu của sân khấu âm thanh sẽ bị hạn chế.

Mẹo nhỏ: Bạn hãy thử dùng một chiếc ghế văn phòng có bánh xe, sau đó ngồi lê và di chuyển theo trực dọc giữa hai loa. Trong quá trình di chuyển, bạn sẽ tìm thấy một điểm có âm thanh hay nhất. Đó chính là “điểm ngọt”. Tại điểm này, âm thanh rõ nét và sân khấu âm thanh thóang rộng, ổn định nhất.

Một điểm cần lưu y là khi ngồi cách xa loa, đặc tính âm học của phòng nghe sẽ tác động đến tai bạn nhiều hơn so với ngồi gần. Vì nếu ngồi gần, bạn sẽ nghe thấy nhiều âm thanh trực tiếp phát ra từ loa và ít âm thanh phản hồi từ trường hoặc trần, sàn.

Khoảng cách giữa loa và tường
Những mảng tường quanh phòng nghe cũng liên quan tới cân bằng âm thanh tổng thể. Đặt loa gần tường, tiếng bass sẽ được tăng cường, khiến âm thanh trở nên nặng nề hơn. Có lọai loa ngay từ đầu đã được thiết kế để đứng gần tường phía sau, chúng cần có sự phản xạ âm của phòng để làm cho âm thanh cân bằng và tự nhiên hơn. Những loa này khi đặt xa tường sẽ trình diễn rất yếu, âm thanh bị loãng. Song có loa sẽ phát tiếng dày và nặng nếu bạn không đặt cách tường tối thiểu 1m. Khi đặt loa hãy xem tài liệu hướng dẫn kèm theo và xác định rõ lọai loa nào phù hợp phòng của bạn nếu diện tích phòng hạn chế. Khi loa đặt gần tường, tiếng bass bị phản hồi từ tường dội lại không gian phòng nghe. Khi ấy, sóng trực tiếp và phản hồi sẽ cộng hưởng với nhau ở tần số thấp, làm cho tiếng bass nghe to hơn. Tất cả các bề mặt của phòng (trần, sàn, bốn bên tường) đều làm tăng âm lượng của tiếng bass. Càng gần góc tường, tiếng bass càng lớn. Nhiều hãng loa cũng nêu rõ khỏang cách cần thiết giữa loa và tường. Hãy đặt loa ở vị trí nhà sản xuất gợi ý, sau đó, bạn có thể thử nghiệm nhiều vị trí khác nhau theo ý muốn.

Cuối cùng, khỏang cách loa và tường bên cũng liên quan đến độ lớn của âm phản xạ. Loa càng gần tường bên, âm thanh này càng lớn. Những bức tường được xử lý tiêu âm tốt có thể hạn chế được điều này.

Khoảng cách giữa loa và tường phía sau ảnh hưởng đến chiều sâu âm thanh
Nhìn chung, loa càng xa tường sau, bạn sẽ cảm thấy âm thanh càng có chiều sâu. Sân khấu sâu và rộng ít khi xuất hiện ở những loa đứng gần tường hậu. Chỉ cần kéo loa ra xa vài chục cm, bạn đã thấy sự khác biệt giữa một sân khấu âm thanh đẹp và xấu. Tiếc thay, nhiều phòng nhạc lại không cho phép loa đứng ra xa tường. Trong những căn phòng đó, hãy làm cho bức tường phía sau có tính tiêu âm bằng cách sử dụng những vật liệu tiêu âm phủ lên mặt tường.

Quy tắc 1/3: Quy tắc chung để có được tiếng bass đẹp là khỏang cách giữa loa và tường sau bằng 1/3 chiều dài phòng, cũng có thể là 1/5 (quy tắc này ít phổ biến hơn). Cả hai vị trí này đều giảm khả năng phát sinh sóng đứng và giúp loa phối hợp với phòng tốt hơn. Hãy bắt đầu thử nghiệm vị trí loa và ghế ngồi với những quy tắc căn bản nói trên với những bản nhạc nhiều tiếng bass tới khi bạn cảm nhận được độ mềm và độ hài hòa của tiếng bass với các dải tần khác ở mức độ ứng ý nhất. Tìm ra được “điểm ngọt” cho tiếng bass, bạn cũng sẽ thấy trung âm rõ và trong hơn.

Độ cao loa ảnh hưởng tới độ cân bằng âm thanh
Dải tần của hàu hết các loa đều có sự thay đổi khi vị trí đặt loa lên cao hoặc xuống thấp. Những thay đổi này chủ yếu tác động đến tiếng trung và tiếng treble, âm thanh sẽ rõ nét hơn. Theo kinh nghiệm, vị trí của treble cách sản từ 80cm-120cm sẽ là độ cao đẹp nhất.

Mẹo nhỏ: Hãy đặt loa bookshelf lên những bộ chân loa có độ cao thích hợp, sao cho độ cao của loa treble hoặc loa trung ngang với tai người ngồi nghe. Ngược lại nếu đã có sẵn chân loa với chiều cao cố định hoặc sử dụng loa cột (floorstanding), bạn nên kiếm những chiếc ghế có chiều cao tương ứng để sao cho tai bạn ngang tầm với loa trung hoặc loa treble. Với chiều cao thích hợp, bạn dễ dàng tìm được vị trí nghe âm thanh rõ ràng nhất.

Góc của loa tác động đến độ cân bằng âm thanh, độ sâu và độ tập trung của âm thanh
Hầu hết các loa cần đặt hơi nghiêng mặt về phía người nghe, nhưng có loa lại phải hướng thẳng về phía trước. Góc của loa có ảnh hưởng sâu sắc tới sự cân bằng giữa tần số trung và cao, độ tập trung của sân khấu âm thanh và cảm gíac không gian, cũng như tính tức thì, trực diện của âm thanh…
Vì tiếng treble có hướng tính cao, nên việc chỉnh cho loa hướng về phía tai nghe sẽ tăng lượng tiếng treble bạn nghe thấy tại “điểm ngọt”. Nếu tiếng quá sáng thì có thể điều chỉnh lại bằng cách quay hướng loa lệch khỏi tai bạn một chút.

Mẹo nhỏ: Hãy thử nghe loa một lát với vị trí thẳng. Sau đó xoay loa nghiêng một góc 10 độ về phía bạn. Thử nghe lại rồi lại tiếp tục xoay loa nghiêng tiếp tới 20 và 30 độ. Với vị trí nào nghe hay nhất, bạn có thể cố định loa tại vị trí đó. Thông thường, xoay hướng loa vào phía người nghe, bạn sẽ thấy âm hình rõ hơn, âm thanh nghe nổi hơn.